Eindhoven

U hebt zich ongetwijfeld wel eens afgevraagd wat de invloed is van uw ene stem bij de Europese parlementsverkiezingen. U bent tenslotte één van de grofweg 12.5 miljoen Nederlandse stemgerechtigden en één van de grofweg 400 miljoen stemgerechtigde inwoners van de Europese Unie. Ziet u uw stem nog ergens terug?

Nederland is één van de 28 landen in de Europese Unie (EU). Het Europees parlement heeft momenteel 766 zetels. Nederland heeft 26 van de 766 zetels of 3.5 procent[1].

De zetels worden over de EU-landen verdeeld op basis van "degressieve proportionaliteit". Dit betekent dat de landen met de meeste inwoners ook de meeste zetels krijgen, maar dat de kleinere landen verhoudingsgewijs licht oververtegenwoordigd zijn. Zo varieert het aantal europarlementariërs van 6 voor Malta, Luxemburg, Cyprus en Estland tot 99 voor Duitsland.

Bij de Europese parlementsverkiezingen mag u als kiezer een stem uitbrengen op een kandidaat-volksvertegenwoordiger na keuze van de kandidatenlijst van een partij. U kunt geen stem uitbrengen op een politieke partij als geheel.

Het aantal zetels dat de partij uiteindelijk krijgt wordt bepaald naar ratio van het aantal ontvangen stemmen op kandidaten van de partij en het totaal aantal uitgebrachte stemmen. Het aantal zetels dat een partij in het Europees parlement mag bekleden is dus evenredig representatief aan het aantal ontvangen stemmen.

Per 1 januari 2014 heeft Nederland 12.689.810 stemgerechtigden (bron: DNPP). Laten we even aannemen dat alle Nederlandse stemgerechtigden ook hun recht uitoefenen. Dan zijn er voor het verkrijgen van één zetel ongeveer 488.070 stemmen nodig, of tewel het één-zes-en-twintigste deel van de stemmen.

Niet iedere stemgerechtigde gaat stemmen. Daardoor zijn er effectief minder stemmen nodig voor een zetel. Bij een lagere kiezersopkomst weegt uw uitgebrachte stem dus zwaarder. De som van het totaal aantal uitgebrachte stemmen gedeeld door de het aantal zetels wordt de kiesdeler genoemd.

Bij de Europese verkiezingen van 2009 bedroeg het opkomstpercentage 36.75 procent (waarvan 0.22 procent blanco of ongeldig, bron: verkiezingsuitslagen.nl). De kiesdeler was daarmee 178.290. Veel stemmen voor leden van een politieke partij betekent veel zetels in het Europees parlement.

Het mag lijken dat uw ene stem in het niet valt bij de stemmen die nodig zijn om één van de 766 zetels in het Europees parlement te behalen. Om in dit enorme parlement (na India met 790 zetels het grootste parlement ter wereld) meer draagkracht te genereren hebben de meeste partijen fracties gevormd met politiek gelijkgestemden uit andere EU-landen.

Het parlement kent momenteel 7 fracties die samen 734 van de 766 zetels controleren. De SP maakt deel uit van de Europees Unitair Links/Noords Groen Links die 4.6% van de zetels in het Europees parlement heeft. De grootste fracties zijn de Europese Volkspartij (waar het CDA zich bij heeft aangesloten) met 35.8% gevolgd door de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (PvdA) met 25.5% en de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (VVD en D66) met 11.0% van de zetels.

Wat u ook doet, doe het bewust en met overtuiging.

Rob de Kruif
Redactie SP Eindhoven

[1] Na de verkiezingen van 22 mei zal het Europees parlement 751 zetels tellen in plaats van de huidige 766. Het aantal zetels voor Nederland blijft 26

Dit artikel maakt deel uit van een zevenluik rond de Europese parlementsverkiezingen. Morgen deel vijf: "Uw voorkeurstem telt ook".

Bronnen: europa.eu, wikipedia.nl; kiesraad.nl